“In short, health is measured by the shock a person can take without his usual way of life being compromised” ― Moshe Feldenkrais

Moshe Feldenkrais de grondlegger van de Feldenkrais methode voor somatische bewegingseducatie schreef in 1979 een prachtig stuk over gezondheid. Zijn visie toen was best heel spraakmakend omdat hij zich oriënteerde op de mogelijkheden en capaciteiten in een ieder om bewust te acteren in de wereld en het leven vorm te geven ondanks persoonlijke moeilijkheden, uitdagingen of ziekte.

In die tijd -en eigenlijk nog steeds- zag men gezondheid als de afwezigheid van ziekte. Dat is een beperkte definitie die nogal gefocust is op hoe iemand medisch niet in het plaatje van de ideale mens past? Maar wat is gezondheid nog meer?

If a human being needs no medical services for years and has no complaints of pains or aches, is he or she healthy? If, on the other hand, this same person leads a dull, uninteresting life with marital difficulties that end up with suicide — is that a healthy person? And is a person who never brings his or, her work to an end one way or another, and who keeps changing his employment only to avoid his duties time and time again — is he in good health?

Obviously, health is not easy to define. It is certainly not enough to say that not asking for medical or psychiatric help is proof of health.

We leven in een angst en schaamte cultuur. Veel mensen zijn gepreoccupeerd met wat er fout of mis is met hen, met hun lichaam, hun verlangens, hun leven, of dat nu gaat over pijn, moeilijkheden of de dingen die ze niet hebben, of ze er bij horen, angst voor fouten, falen… Ruim 2 miljoen mensen in Nederland lopen rond met chronische spanning en stressklachten en alle gevolgen van dien. En natuurlijk kennen we ook allemaal grote uitdagingen, verdrietige en heftige gebeurtenissen in ons levens. Het leven gooit zijn stuiterballen wel. Maar in hoeverre ontneemt het ons de ruimte om ook de andere kant van het leven te voelen en ervaren? De vreugde, het plezier, creativiteit, spontaniteit? Wat is gezondheid?

Er is een ‘gigantische Fixing industrie ontstaan waarbij mensen nog meer bevestigd worden in wat er mis is met hen en in hun malaise blijven hangen. ‘Geef me een pil zodat ik kan blijven doen wat ik al deed’. Interventies van buitenaf die zelden tot gevolg hebben dat de persoon in kwestie zichzelf de vraag stelt ‘Hoe zijn mijn gedrag, bewegingen, en denken verbonden met mijn emotioneel en fysiek welzijn?’ Mensen geven de verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid en welzijn uit handen. Ze besteden het zich beter voelen uit. En zo blijft het verhaal zich herhalen. Wat is gezondheid?

Het eerste wat we als kinderen afleren als we ouder worden is spelenderwijs leren door nieuwsgierig op onderzoek uit te gaan, te ontdekken met vallen en opstaan, letterlijk en figuurlijk. Want in deze maatschappij is vallen synoniem voor falen en falen heeft heel vaak negatieve consequenties. Durven we nog te falen, mogen we nog leren van ons zelf? Hoe vaak kwam ik in mijn dansschool niet leerlingen tegen die al wisten dat ze niet konden dansen voor ze een stap gezet hadden, volledig in de angstgreep van hun overtuigingen en zich niet bewust van de kans  die ze zichzelf ontnamen om iets nieuws te ontdekken, hun horizon te verbreden.. Wat is gezondheid?

Ik geloof dat het antwoord op wat is gezondheid ligt in het leren kennen van onszelf. Het leren waarnemen van de beweging van de emoties in onszelf, onze gevoelens, onze gedachtes en de manier waarop we bewegen,  Een Leren met onze zintuigen én ons brein. Een organische manier van leren die ons hele zenuwstelsel engageert en uitnodigt tot het maken van nieuwe, verbindingen.  De toverwoorden voor dit soort leren zijn Spelen en Bewegen.

Ik zou het Embodied Learning willen noemen. Want in dit ‘leren’ zijn hoofd en lichaam gelijkwaardig en één. Ik kan het ook bezield leren noemen want in spelen, nieuwsgierigheid en spontaniteit ontmoeten we onze ziel en verbinden we ons met onze dromen en creativiteit. Vanuit dit Leren, doen en denken we in verbinding met ons hele zelf en ontstaan er bewegingen die gedragen worden door een diep weten wat ons lichaam en ziel nodig hebben om het leven voluit te leven en in ons eigen kracht te staan, onze dromen te leven..

Ik ben ervan overtuigd dat een zorgzame, luisterende relatie met ons lichaam en een grote dosis zelfbewustzijn dan ook de sleutels zijn naar gezondheid, vitaliteit en zingeving. Als je begrijpt wat je doet en hoe je dat doet dan kun je doen wat je wilt. En je kunt dan ook dingen laten, ook dat is een actie. Met andere woorden dan creëer je de mogelijkheid om een andere beweging te maken. Beweging waar je van gaat sprankelen, waar dromen tot leven komen en jouw energie en levenszin uitbundig stromen.

“A healthy person is the one who can live his unavowed dreams fully”. -Moshe Feldenkrais

In 2019 ben ik naar Spanje vertrokken. Het was mijn droom om in de bergen te wonen en meer rust en zon te voelen, dichter bij de natuur. De eerste keer dat ik deze droom had was in 1999 kun je nagaan.. Met een pijltje en een wereldkaart bij de hand, heb ik in november 2018 mijn wens uitgesproken. “Waar zal ik mij echt thuis voelen?”. In Rotterdam in ieder geval niet. Vervolgens heb ik het pijltje gegooid. Het landde op een punt ergens tussen de dorpjes Lanjarón en Orgiva in Zuid Spanje, in de wonderlijk mooie Alpujarra. Maar dat wist ik toen nog niet. Natuurlijk ben ik  gaan kijken, meerdere keren zelfs.

Mijn man had toen nog een baan dus het verhuizen ging niet van de ene dag op de ander. Oh wat stond mij dat in de weg en oh wat vond ik het eng dat hij zijn baan zou opzeggen. Angst, dilemma; het was er allemaal. De ene dag wilde ik weg en de andere dag klampte ik me weer vast aan alles wat ik eigenlijk allang niet meer wilde. Wie weet kon ik het misschien weer leuk maken? De zoveelste poging om dat stemmetje binnen het zwijgen op te leggen.

Intentie is sterk en zo is bewust zijn ook. Iets wat je bewust bent, kun je niet meer onbewust maken. Ik voelde heel diep wat ik wel wilde en niet wilde. De droom wilde leven. En met elke poging mijn droom te onderdrukken verloor ik meer energie en plezier. Op een druilerige grijze dag waarop ik me extra dof en gefrustreerd voelde, vertelde ik manlief met de nodige emotie dat als zijn werk er niet was, we allang weg waren geweest. Oei! Een paar weken later verloor hij zijn baan door een re-organisatie. En zo gebeurde het dat alle excuses een voor een omvielen en het durven doen overbleef. Ik heb toen geleerd dat het meervoud van Lef, Leven is.

Inmiddels heb ik een prachtige plek gevonden in de wonderlijk mooie Alpujarra, tussen de dorpjes Orgiva en Lanjarón. Ja het pijltje! En ik voel me thuis, heerlijk, wat ben ik blij dat ik toch, ondanks mijn angst voor het onzekere van een nieuwe stap, mijn hart gevolgd heb. Na de Covid crisis hoop ik hier mooie retreats te organiseren om mensen te begeleiden gezond en vitaal in het leven te staan, te spelen.

Hieronder een extract naar de essay van Moshe Feldenkrais waarin hij een prachtige visie over gezondheid deelt:

 ….Even in our culture a number of us succeed in continuing their healthy life process to an old age -an age, that is, where the unhealthy are already dotty and sick-. Some of our best and healthiest men – who, by the way, may be hunchbacks or have other deformities – are the sort of people of whom we think as artists. Most artists, be they cobblers or sculptors, composers or virtuosos, poets, or scientists, like good wine, are best when they are old.

The outstanding difference between such healthy people and the others is that they have found by intuition, genius, or had the luck to learn from a healthy teacher, that learning is the gift of life. A special kind of learning: that of knowing oneself. They learn to know ‘how’ they are acting and thus are able to do ‘what’ they want: the intense living of their unavowed, and sometimes declared, dreams” Moshe Feldenkrais

Wil je de hele essay lezen, klik dan hier